"WAT U NU MEEMAAKT, IS DE WORDING VAN EEN EUROPESE ISLAM"

foto: ravage na aanslag Baader Meinhof Gruppe in Munchen in 1972

BRUSSEL 14 februari 2006 - Enkele honderden wetenschap­pers, diplomaten en journalisten uit de hele wereld hebben maandag het Brusselse winter­weer getrotseerd om een conferentie bij te wonen over het huidige jihadi terrorisme. Organisator was het Koninklijk Instituut voor Internationale Betrekkingen (KIIB), een denktank van het Belgische Ministerie van Buitenlandse Zaken.

“Salloum” zegt een gezette man met een lange camelkleurige winterjas en glanzende zwarte schoenen tegen een KIIB-medewerker die zijn naam afvinkt van de lijst. Deze controle is blijkbaar afdoende om het modderige en nauwelijks bewaakte terrein van de Koninklijke Militaire Academie in Brussel te mogen betreden. Glibberend en glijdend bereikt hij het gebouw waar de conferentie wordt gehouden. Bij binnenkomst blijkt Salloum de Syrische ambassadeur in België te zijn. Hij, en met hem vele andere VIPs, is afgekomen op de conferentie over jihadi terrorisme, ofwel terreur geïnspireerd op de jihad-ideologie.

Terrorisme nu gewelddadiger?
Eén van de sprekers waar veel mensen reikhalzend naar uit kijken, is de Amerikaanse professor Martha Crenshaw, die met haar blouse en kapsel wel iets wegheeft van de semi-detective Jessica Fletcher. Het publiek in de college­banken luistert geboeid als ze de vloer aanveegt met de in haar ogen historische misvatting dat het heden­daagse terrorisme veel geweld­­­dadiger en religieuzer van aard zou zijn dan vroeger.“De Amerikanen waren verrast door 9/11. Daarom moest het wel nieuw zijn”. Ze baseert haar argumenten op een onderzoek van de Rand Corpor­ation, een van oorsprong Amerikaans onderzoeksinstituut, waaruit zou blijken dat tweederde van de terroristische aanslagen is terug te voeren op een combinatie van nationaal-religieuze gronden. Terwijl ze haar gehoor aandachtig opneemt, voegt ze eraan toe: “Dacht u werkelijk dat groepen zoals het Lichtend Pad in Peru, de Palestijnse splinter­groepering Abu Nidal, Timothy McVeigh (red: de Oklahoma bomber), of de Rote Armee Fraktion (RAF), pragmatischer en redelijker waren dan al Qaida nu? Het enige wezenlijke verschil van het terrorisme van toen en nu is de mobiliteit. Toen wisten we wie ze waren en waar we ze konden vinden.”

Meer afluisteren, meer weten
De anonimiteit van de heden­daagse terreurgroepen is ook het probleem waar de Britten tegenaan lopen. Peter Clarke, terrorisme-coördinator van New Scotland Yard, legt uit dat zijn land momenteel inzet op verschil­lende strategieën. Zo moet in het kader van “Community Intel­ligence” de (moslim)gemeen­schap actief worden betrokken om radicalise­rende jongeren sneller op te spo­ren.Het Verenigd Koninkrijk is ook bezig de wetge­ving aan te passen, waardoor bijvoorbeeld het afluisteren van verdachten gemakkelijker wordt.

“Ik dacht dat we Orwell’s Big Brother ver achter ons hadden gelaten”, verzucht Gerhard Baum zodra het zijn beurt is om zijn zegje te doen. Als geen ander is de 71-jarige Baum gepokt en gema­zeld in het spanningsveld tussen mensen­rechten en terreur­be­strij­ding. Baum was in de jaren zeven­tig als Duitse minister van Binnen­landse Zaken gecon­fron­teerd met één van de meest beruchte terreurbewegingen in Europa: de extreem gewelddadige organi­satie RAF, in de volksmond beter bekend als de Baader Meinhof Gruppe. De Duitse regering nam destijds stringente anti-terreurmaatregelen die op gespannen voet stonden met de democratische grond­beginselen van de prille Duitse rechtsstaat.

Lobbyist voor Amnesty
In zijn nadagen houdt Baum zich nu bezig met de mensen­rechten­kwestie. Volgens Baum koord­dansen regeringen in hun strijd tegen het terrorisme momenteel op de grens tussen het normale strafrecht en het oorlogsrecht. “Omdat we niet weten wie de criminelen zijn, houden we miljoenen mensen in de gaten. Is het echt nodig dat we discrimi­neren, omdat ze moslims zijn?” Zijn verwijzingen naar Guanta­namo Bay en het Tsjet­sjenië-beleid van de Russische president Poetin, leveren hem prompt een boze opmerking uit het publiek op “u bent een “lobbyist van Amnesty”. Maar dat kan Baum niet deren. Op besliste toon houdt hij zijn gehoor voor dat “de jurisdictie van de politie stopt, wanneer de mense­lijke waardigheid in het geding is”.

Europese islam
Slaaptekort of een te zware lunch met flink wat wijn zorgt ervoor dat met name de oudere toehoorders knikkebollend aan het laatste deel van de conferentie beginnen. Maar ze worden al gauw bij de les geroepen als de Franse islamoloog Olivier Roy van wal steekt over zijn stokpaardje: de born-again Muslims. Roy geeft aan dat veel van de geradicaliseerde moslimjongeren een “westers parcours” hebben gevolgd. “Zij zijn geboren en getogen in Europa en hebben vaak geen theologische opleiding”. Bovendien, zo stelt Roy, komt de religieuze verdieping vaak pas na de politieke radicalisering. “Het is net als met de Baader Meinhof Gruppe, die had Das Kapital van Marx ten slotte ook niet gelezen.”

Roy meent dat de grondoorzaak van het jihadi-terrorisme toch vooral gezocht moet worden in de sociale problematiek van de samenleving. Hij ergert zich eraan dat geweld en zelfmoordaan­slagen vereenzelvigd worden met de islam. “De islam bestaat al 1400 jaar. Waarom dan nu pas? Nee, wat u nu meemaakt, is de wording van een Europese islam.”

Sharida Mohamedjoesoef

This blog was first posted on 15 February 2006 on http://sharida.blogspot.com